Banki Mleka Kobiecego

W poprzednich artykułach szczegółowo został opisany skład mleka kobiecego, jego walory oraz szerokie spektrum korzyści płynących z karmienia piersią.

Co jednak w przypadku dzieci, które z określonych względów nie mogą być karmione mlekiem matki?

Na tą potrzebę powstały z inicjatywą Banki Mleka Kobiecego.

Co to są Banki Mleka Kobiecego?

Banki mleka kobiecego to w rzeczywistości specjalistyczne laboratoria działające w obrębie lecznictwa zamkniętego ( w szpitalach). Działalność banków opiera się na zbieraniu mleka kobiecego od honorowych dawczyń, następnie badaniem, bezpiecznym przechowywaniem i przekazywaniem tym noworodkom i niemowlętom, które z przyczyn losowych nie mogą być karmione pokarmem własnych matek.

Inicjatywą banków mleka jest wyrównanie szans na dostęp do najlepszego, naturalnego pokarmu dla wszystkich dzieci, tym samym zwiększenie szans na przeżycie najmniejszych pacjentów.

Banki mleka kobiecego to także miejsce świadczenia usług wolontariatu przez matki- dawczynie, które w ten sposób dają dobry przykład bezinteresownej pomocy, a oddawanie mleka jest dla nich swoistym dopełnieniem macierzyństwa.

Banki mleka to nie tylko wysokospecjalistyczne ośrodki rekrutacji dawczyń pokarmu kobiecego, badania i dystrybucji pokarmu, ale także miejsce spotkań matek z problemami laktacyjnymi z tymi kobietami, które przezwyciężyły kłopoty związane z rozpoczęciem karmienia naturalnego.

Historia i działalność

Banki Mleka w Polsce powstały z inicjatywy matek karmiących, obserwujących potrzebę dzielenia się mlekiem. Już w 2006r. powstało Stowarzyszenie na Rzecz Banku Mleka Kobiecego, którego celem było promowanie wśród rodziców i personelu medycznego idei bezpiecznego dzielenia się pokarmem. Stowarzyszenie następnie przeszło w Fundację Bank Mleka Kobiecego. Z inicjatywy fundacji od 2012r. powstają nowoczesne Banki Mleka Kobiecego, do 2018r. powstało już 13 placówek w Polsce (aktualnie na mapie 16 placówek).

Fundacja Bank Mleka Kobiecego jest organizacją pozarządową, działającą zgodnie z zaleceniami WHO/UNICEF/ESPGHAN oraz ściśle współpracującą ze środowiskiem lekarzy neonatologów i położników. Fundacja stara się także, aby pracownicy banków mleka w Polsce mieli dostęp do najnowocześniejszej wiedzy z tego wąskiego zakresu i byli ekspertami z danej interdyscyplinarnej dziedziny.

Działalność banków mleka w Polsce wciąż nie jest uregulowana prawnie, działają na zasadzie regulacji wewnątrzszpitalnych.

Dla kogo przeznaczone?

Mleko z banku mleka kobiecego powinno być dostępne tylko dla tych dzieci, które z przyczyn niezależnych od woli rodziców są pozbawione mleka kobiecego, a biologiczne matki w tym czasie powinny być otoczone profesjonalną opieką położniczo- lekarską. Nie rekomenduje się dostępu do mleka z banku, tym noworodkom, które są zdrowe, donoszone i urodzone siłami natury.

Mleko z banków mleka przeznaczone jest głównie dla najmniejszych pacjentów hospitalizowanych, u których wprowadzenie mleka kobiecego ma działanie terapeutyczne. Pokarm zlecany jest przez lekarza neonatologa lub pediatrę, w porozumieniu z zespołem położniczym zajmującym się matką dziecka. Do przeprowadzenia procedury karmienia niezbędna jest pisemna zgoda rodziców przebywającego w szpitalu dziecka, a każda otrzymana porcja żywienia musi być odnotowana w karcie żywienia.

W pierwszej kolejności mleko z banków mleka kobiecego przekazywane jest noworodkom urodzonym przedwcześnie, czyli wcześniakom urodzonym przed zakończeniem 37 tygodnia ciąży. Te dzieci są najbardziej narażone na występowanie NEC, czyli martwiczego zapalenia jelit, najcięższej choroby przewodu pokarmowego wieku noworodkowego.

Dokarmianie mlekiem z banku mleka stosowane może być także u noworodków donoszonych w przypadku wystąpienia hipoglikemii, infekcji, wad wrodzonych, oraz dla noworodków wymagających zabiegu operacyjnego. Warunkiem tego postępowania jest dostatecznie duża ilość mleka kobiecego w banku.

Oprócz wyżej wymienionych czynników wskazania do zużycia mleka z banku ustalana jest na podstawie listy beneficjentów. Decyzja o przekazaniu mleka podejmowana jest przez konsultanta medycznego banku mleka, opiera on ją na podstawie profilu pacjenta.

Nie wyznaczono ściśle określonego czasu karmienia dziecka mlekiem z banku mleka kobiecego, wskazane jest aby prowadzić suplementację mlekiem z banku, aż do momentu kiedy biologiczna matka rozwinie laktację i przejmie karmienie. Natomiast istotne jest, aby zminimalizować lub całkowicie ograniczyć wprowadzanie sztucznego pokarmu modyfikowanego w pierwszym etapie życia dzieci.

Nie rekomenduje się suplementacji mlekiem z banku mleka tym dzieciom, u których matek wystąpiły trudności w karmieniu piersią, w tym przypadku należy skonsultować się z doradcą laktacyjnym.

Warunki przechowywania mleka w Bankach Mleka Kobiecego

Mleko od honorowych dawczyń najpierw jest poddawane pasteryzacji, czyli podgrzewaniu do temperatury max. 100°C, następnie jest mrożone i rozmrażane, a ostatecznie przechowywane w temp. 4°C. Większość składników odżywczych i ochronnych jest stabilnych podczas tego przechowywania.

Korzyści

Podawanie mleka kobiecego z banku mleka zamiast sztucznej mieszanki obniża ryzyko zachorowania na martwicze zapalenie jelit (NEC- z. ang. necrotizing entero colitis). NEC może prowadzić do znacznego pogorszenia stanu zdrowia, a nawet śmierci noworodka. Mleko kobiece, a w szczególności mleko własnej matki, stanowi barierę ochronną przed NEC, jednakże nie zawsze jest dostępne. W większości przypadków mleko kobiece pochodzące od dawczyni w porównaniu ze sztuczną mieszanką, także wykazuje właściwości ochronne przed NEC. Mleko kobiece z banku mleka jest w mniejszym stopniu skuteczne niż mleko od matki biologicznej, natomiast jest dużo korzystniejszym wyborem zdrowotnym niż mieszanki mlekozastępcze.

Ponadto obserwuje się prawdopodobne, inne kliniczne korzyści zdrowotne u noworodków karmionych mlekiem kobiecym jak np. spadek częstości zachorowań na dysplazję oskrzelowo-płucną, retinopatię, infekcje, w tym zakażenia uogólnione np. posocznica.

Bardzo wczesna inicjacja karmienia mlekiem własnej matki lub mlekiem kobiecym od honorowej dawczyni może sprzyjać lepszemu przyrostowi obwodu głowy oraz masy ciała podczas hospitalizacji noworodków urodzonych przedwcześnie, niż w przypadku żywienia mlekiem modyfikowanym. Preparaty na bazie białka mleka krowiego mogą mieć bowiem negatywny wpływ na niedojrzały nabłonek jelita.

U wcześniaków karmionych mlekiem kobiecym pochodzącym od dawczyni obserwuje się mniejsze przyrosty masy ciała, co może uchronić je w przyszłości przed otyłością, cukrzycą typu 2, czy też nadciśnieniem tętniczym.

Karmienie mlekiem matki, ale także mlekiem z banku mleka może uchronić dziecko przed ryzykiem ponownej hospitalizacji oraz przed powstawaniem zaburzeń neurorozwojowych w okresie niemowlęcym i dziecięcym.

Podsumowanie

Zgodnie ze wskazaniami American Academy of Pediatrics, 2012 (AAP), rekomendacjami UNICEF i WHO oraz stanowiskiem Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia (ESPGHAN) mleko kobiece pochodzące z profesjonalnego banku mleka jest drugim w kolejności po mleku własnej matki pokarmem z wyboru do stosowania u noworodków i niemowląt. Jednocześnie kamienie żywieniem sztucznym nie jest właściwym wyborem pierwszego rzutu.

Rekrutacja honorowych dawczyń, zasady przekazywania mleka, bezpieczeństwo epidemiologiczne stosowanych procedur powinny dotyczyć nie tylko ośrodków prowadzących banki mleka, ale także wszystkich wysokospecjalistycznych oddziałów neonatologicznych w Polsce. Banki mleka kobiecego powinny się mnożyć i objąć swoim działaniem cały kraj, zapewniając przy tym możliwie najlepszy sposób żywienia wszystkim wcześniakom w Polsce.

Propagujmy i promujmy ideę dzielenia się pokarmem kobiecym, pozwoli to wyrównać szanse na prawidłowe zdrowie i życie wszystkich dzieci.

- Smaki Bobas, Klaudia Kalinka.

Więcej o zasadach działalności Fundacji Bank Mleka Kobiecego na www.bankmleka.pl